A B C D E F G H I L M N P S T V Z
6-TG (6-Thioguanine) – lek cytostatyczny – antymetabolit, stosowany w chemioterapii ostrych białaczek
6-MP (Merkaptopuryna) – lek cytostatyczny – antymetabolit, lek przeciwnowotworowy i immunopresyjny, stosowany w leczeniu m.in białaczki ALL i chorób autoimmunologicznych
Amphotericine (Fungizone) – lek przeciwgrzybiczny, stosowany do leczenia nadżerek w jamie ustnej
ARA-C (cytarabina) – lek cytostatyczny – antymetabolit, stosowany w leczeniu białaczek, ziarnicy złośliwej i chłoniaków nieziarniczych, zaliczany do leków o dużym ryzyku wywołania wymiotów
Bactrim, Biseptol (co-trimoxidazole) – bakteriostatyk podawany podczas leczenia ALL w celu zapobieganiu pneumocystozy (pneumocystozowego zapalenia płuc – PCP)
Caphosol – roztwór do płukania jamy ustnej, stosowany w stanach zapalnych (nadżerkach)
Cyclonamine – lek o działaniu przeciwkrwotocznym, ochronnym na naczynia krwionośne oraz zmniejszającym ich przepuszczalność. Powoduje zwiększenie agregacji płytek krwi, skraca czas krwawienia. Stosowany przy niskim poziomie płytek.
Cyklofosfamid (CPM, Endoksan) – lek cytostatyczny alkilujący, stosowany w chemioterapii ostrych białaczek
Cytostatyki – grupa leków przeciwnowotworowych o różnym pochodzeniu i mechanizmach działania. W dawkach terapeutycznych blokują w różny sposób cykl komórkowy i uruchamiają genetycznie zaprogramowane mechanizmy śmierci komórkowej czyli indukują apoptozę. Podawanie pojedynczego cytostatyku zazwyczaj w klinicznie tolerowanych dawkach nie jest w stanie spowodować wyleczenia, nawet w przypadkach wybitnie wrażliwych na chemioterapię. Podstawą współczesnej chemioterapii jest kojarzenie kilku cytostatyków należących do różnych klas. Pojedynczy lek cytostatyczny może mieć za małą skuteczność, a rak może stać się szybko odporny na daną substancję. Podanie kilku leków zmniejsza ryzyko rozwoju oporności na leczenie i prowadzi do wzmocnionego działania cytostatycznego, co wyraża się zwiększeniem ilości zabitych komórek nowotworowych. Cytostatyki dzielą się, wg mechanizmu ich działania, na: leki alkilujące, antymetabolity oraz preparaty pochodzenia naturalnego.
Cytostatyki alkilujące (m.in.: cyklofosfamid, ifosfamid) – mechanizm działania polega na tworzeniu wiązań chemicznych z grupami funkcyjnymi cząsteczek istotnych dla prawidłowego funkcjonowania komórki nowotworowej (m.in. DNA, RNA, enzymów i hormonów o strukturze białkowej). Zjawisko to określane jest mianem alkilacji. Powoduje ona upośledzenie podstawowych procesów życiowych komórki nowotworowej. Łatwo przenikają do ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i dlatego są stosowane w nowotworach mózgu i naciekach białaczkowych OUN.
Cytostatyki – antymetabolity (m.in.: metotreksat, merkaptopuryna, tioguanina, cytarabina) – budową przypominają związki chemiczne warunkujące prawidłowe funkcjonowanie komórki nowotworowej. Ponieważ chora komórka nie potrafi odróżnić antymetabolitów od substancji, które są jej niezbędne, wykorzystuje je w swoim cyklu życiowym. W rezultacie dochodzi do powstania fałszywych struktur i blokowania podziałów komórki nowotworowej.
Cytostatyki pochodzenia naturalnego – dzielimy na:
– antybiotyki cytostatyczne (m.in.: doksorubicyna, daunorubicyna) – niszczą strukturę DNA, generują wolne rodniki oraz mogą bezpośrednio uszkadzać błonę komórki nowotworowej.
– pochodne podofilotoksynowe (etopozyd, tenipozyd) – hamują działanie enzymów wewnątrzjądrowymi, odpowiedzialnymi za prawidłową replikację materiału genetycznego komórki nowotworowej
– trucizny wrzeciona podziałowego (m.in.: winkrystyna, windezyna) – zaburzają podział jądra komórkowego, poprzedzający podział całej komórki. Na skutek tego następuje śmierć komórki nowotworowej
– enzymy (asparaginaza) – do celów leczniczych pozyskuje się ją z hodowli szczepów bakterii. Mechanizm działania polega na wykorzystywaniu różnic metabolicznych między komórkami nowotworowymi a prawidłowymi.
Daktarin- Oral – lek przeciwgrzybiczy w formie żelu do stosowania miejscowego w jamie ustnej
DEXA (Dexamethasone) – sterydy (syntetyczny glikokortykosteroid) podawane najczęściej w formie doustnej (tabletki). Jest fluorowaną pochodną prednizonu o długotrwałym i silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym, immunosupresyjnym. Przeciwzapalnie działa 6,5 razy silniej niż prednizon i 30 razy silniej niż hydrokortyzon, nie działając na przyczynę
DNR (Daunorubicyna) – cytostatyk pochodzenia naturalnego z grupy antybiotyków cytostatycznych
DOX (Doxorubicin) – cytostatyk pochodzenia naturalnego z grupy antybiotyków cytostatycznych
Encorton (Prednizon) – sterydy (syntetyczny glikokortykosteroid) podawane najczęściej w formie doustnej (tabletki). Ma działanie przeciwalergiczne i przeciwzapalne, hamuje reakcje immunologiczne
Essentiale Forte – preparat pochodzenia roślinnego, stosowany w chorobach wątroby. Zawiera fosfolipidy z nasion soi, które uzupełniają uszkodzone błony komórek wątrobowych przywracając ich prawidłową strukturę i funkcję, przyczyniając się do regeneracji wątroby i poprawy jej czynności
Etoposide (VP-16) – cytostatyk pochodzenia naturalnego z grupy pochodnych podofilotoksynowych
Fungizone (Amphotericine) – lek przeciwgrzybiczny, stosowany do leczenia nadżerek w jamie ustnej
Gleevec (Glivec) – tzw TKI (tyrosine kinase inhibitor), lek przeciwnowotworowy, inhibitor kinazy białkowo-tyrozynowej stosowany m.in przy Ph+ ALL (patrz Imatynib)
Hepatil – wspomaga pracę wątroby i detoksykację organizmu
IFO (ifosfamid) – cytostatyk alkilujący
Imatynib (Imatinib) – tzw TKI (tyrosine kinase inhibitor), organiczny związek chemiczny, inhibitor hamujący receptory kinazy tyrozynowej, stosowany jako lek terapii celowanej w leczeniu m.in. pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną z chromosomem Philadelphia (Ph+ ALL).
L-ASP (L-Asparaginaza) – cytostatyk pochodzenia naturalnego z grupy enzymów
LCV (Leucovorin Ca – folinian wapnia) – podawany w celu zmniejszenia toksyczności cytostatyku (podczas wlewu dożylnego MTX 24h)
Merkaptopuryna (6-MP) – lek cytostatyczny – antymetabolit
Mesna – lek osłaniający, podawany dożylnie w celu zmniejszenia nefrotoksyczności (uszkodzenie nerek) cytostatyku CPM (Endoksan) – zapobiega podrażnieniom pęcherza
MTX (Methotrexate) – lek cytostatyczny – antymetabolit
Nelarabina – (inaczej Ara-G) lek stosowany dla T-ALL najczęściej w przypadkach gdy nie było reakcji na leczenie lub przy wznowie. Niszczy komórki T-ALL poprzez zahamowanie syntezy DNA i – w konsekwencji – powoduje apoptozę komórek białaczki. Ulotka – LINK
Neulasta – lek z grupy G-CSF (patrz Neupogen)
Neupogen – Neulasta i Neupogen to leki z grupy G-CSF (granulocyte colony stimulating factor). To rekombinowany ludzki czynnik wzrostu, który mobilizuje komórki macierzyste w szpiku i powoduje “wyrzut” granulocytow do krwi. Różnica pomiędzy Neulasta (która otrzymują dorośli) a Neupogenem (który otrzymują dzieci) jest taka, ze Neulasta zawiera G-CSF w formie *pegylowanej* przez co znacznie dłużej działa w organizmie niż Neupogen. Neulastę podaje się jednorazowo na cykl chemii (24h po chemii i na 14 dni przed następna). Okres powikłań bólowych może być wydłużony z uwagi na czas działania leku. Neupogen, który ma krótsze działanie, jest podawany w serii codziennych zastrzyków. Neulasta powoduje takie same efekty uboczne jak Neupogen (m.in. bóle kości, stawów, mięśni ,grzbietu, szyi).
PRED (Prednizon, Encorton) – patrz: Encorton
Sylimarol – preparat pochodzenia roślinnego, stosowany w chorobach wątroby. Zawiera wyciąg suchy z łuski ostropestu plamistego. Stabilizuje lipidy błon komórkowych komórek wątrobowych wykazując działanie ochronne, działa osłonowo i chroni przed wnikaniem substancji toksycznych do komórek wątroby. Normalizuje czynność i wspiera regenerację uszkodzonych komórek, działa przeciwzapalnie i silnie odtruwająco.
Thioguanine (6-TG) – lek cytostatyczny – antymetabolit
VCR (Vincristine, Winkrystyna) – cytostatyk pochodzenia naturalnego z grupy trucizn wrzeciona podziałowego, alkaloid rośliny o nazwie barwinek (Vinca rosea). Mogą mieć ujemny wpływ na układ nerwowy
VDS (Vindesine, Windezyna) – cytostatyk pochodzenia naturalnego z grupy trucizn wrzeciona podziałowego, alkaloid rośliny o nazwie barwinek (Vinca rosea). Mogą mieć ujemny wpływ na układ nerwowy
VP-16 (Etoposide) – cytostatyk pochodzenia naturalnego z grupy pochodnych podofilotoksynowych
Zofran – lek zapobiegający wymiotom i nudnościom (podawany równocześnie m.in z ARA-C, MTX 24h)
(źródło m.in: www.bazalekow.mp.pl, www.zwrotnikraka.pl)