Cytogenetyka i rokowanie

*** MUTACJE KORZYSTNE ROKOWNICZO ***

1) TEL/AML1 – inaczej ETV6/RUNX – inaczej t(12;21) – cecha niskiego ryzyka, charakteryzuje się świetną odpowiedzią na leczenie i niskim ryzykiem wznowy
* diagnozowane w naszym protokole: TAK
* częstotliwość występowania: 22% dzieci z B-ALL
* długoterminowe rokowanie: ok. 90%

2) Hyperdiploidia – więcej niż 50 chromosomów – cecha niskiego ryzyka, charakteryzuje się świetną odpowiedzią na leczenie i niskim ryzykiem wznowy
* diagnozowane w naszym protokole: TAK
* częstotliwość występowania: 20% dzieci z B-ALL
* długoterminowe rokowanie: ok. 90%

3) Translokacja t(1;19) – inaczej TCF3/PBX – kiedyś uchodziła za złą cechę rokowniczą, a dzisiaj jest traktowana za korzystną cechę. Charakteryzuje się niską opornością na leczenie.
* diagnozowane w naszym protokole: NIE
* częstotliwość występowania: 4-6% dzieci z B-ALL
* długoterminowe rokowanie: ~80-90%

*** MUTACJE NIEKORZYSTNE ROKOWNICZO ***

1) BCR/ABL1 — inaczej t(9;22) – inaczej chromosom Filadelfia – inaczej Ph+. Ta cecha stratyfikuje do grupy wysokiego ryzyka HR i wymaga specjalnego leczenia z zastosowaniem inhibitorów TKI (więcej znajdziesz TUTAJ).
* diagnozowane w naszym protokole: TAK
* powoduje stratyfikację do HR: TAK
* wskazanie na przeszczep: TAK
* częstotliwość występowania: 2-3% dzieci z B-ALL
* długoterminowe rokowanie: kiedyś ta cecha była uważana za wyrok, obecnie dzięki zastosowaniu inhibitorów TKI (najlepszy jest dasatinib) przeżywalność wynosi nawet ponad 80%

2) rearranżacja MLL – inaczej t(4;11) – inaczej MLL/AF4 – niekorzystna cecha, występująca bardzo często u noworodków (nawet 60%-70%), i rzadko u starszych dzieci
* diagnozowane w naszym protokole: TAK
* powoduje stratyfikację do HR: TAK
* wskazanie na przeszczep: TAK (jeżeli była również słaba odpowiedź na sterydy w 8 dniu indukcji)
* częstotliwość występowania: 6% u dzieci z B-ALL (i 60-70% u noworodków)
* długoterminowe rokowanie: niekorzystne u noworodków (~30%), niejasne u dzieci starszych niż rok; 40-80% w zależności od wielu czynników (kluczowe znaczenie ma odpowiedź na sterydy w dniu 8 i MRD na koniec indukcji); dobre rokowanie przy T-ALL.

3) hypodiploidia (czyli mniej niż 45 chromosomów)
* diagnozowane w naszym protokole: TAK
* powoduje stratyfikację do HR: TAK
* wskazanie na przeszczep: TAK (jeżeli mniej niż 44 chromosomów)
* częstotliwość występowania: 1% u dzieci z B-ALL
* długoterminowe rokowanie: 69% u pacjentów z 44 chromosomami, 37.5% u pacjentów z <44 chromosomami.

4) Ph-like ALL – cecha wysokiego ryzyka, przypominająca BCR/ABL1 opisaną w punkcie pierwszym, ale bez obecności tamtej mutacji; wymaga specjalnego leczenia z zastosowaniem inhibitorów TKI. może dotyczyć nawet ~10% dzieci; NIESTETY, ta cecha nie jest diagnostycznie wykrywana w naszym protokole. będzie diagnozowana w przyszłym protokole za 1.5 roku.
* diagnozowane w naszym protokole: NIE
* powoduje stratyfikację do HR: NIE
* wskazanie na przeszczep: NIE
* częstotliwość występowania: 10% dzieci z B-ALL
* długoterminowe rokowanie: ~73%

5) mutacje/delecje IKAROS – występują u 10% dzieci i zwiększa ryzyko wznowy trzykrotnie
* diagnozowane w naszym protokole: NIE
* powoduje stratyfikację do HR: NIE
* wskazanie na przeszczep: NIE
* częstotliwość występowania: 10% dzieci z B-ALL
* długoterminowe rokowanie: 60-70%

 

***Ad.1) BCR/ABL1– inaczej t(9;22) – inaczej chromosom Filadelfia – inaczej Ph+

Dzieci z Ph+ ALL w Europie są leczone protokołem BFM w wariancie EspPhALL, który uwzględnia chemioterapię wraz z lekiem Gleevec. Ten lek jest zazwyczaj dobrze tolerowany przez dzieci i ma dobry profil bezpieczeństwa. Podstawowe powikłania to neutropenia, małopłytkowość, biegunki, nudności, bóle brzucha, męczliwość i podwyższone enzymy wątrobowe.

Białaczka Ph+ ALL miała *kiedyś* fatalne rokowanie i wznawiała się prawie zawsze, prowadząc do śmierci w większości (~70%) wypadków. Dziś jest zupełnie inaczej, właśnie dzięki lekowi Gleevec.

Naukowcy odkryli, ze białaczki Ph+ wydzielają specjalne białko, kinazę tyrozynową, która powoduje oporność białaczki na leczenie. Leki z grupy TKI (inhibitory kinazy tyrozynowej) „wyciszają” to białko, wyłączając „mechanizm obronny” białaczki Ph+.

Efekt końcowy jest taki, ze *niegdyś* fatalnie rokująca białaczka Ph+ stała się uleczalną białaczką. Proporcje się odwróciły i dziś leczy się nawet 80% dzieci z tą mutacją wysokiego ryzyka. W przypadku Ph+ kluczowy może być również przeszczep, choć najnowsze prace pokazują, ze nie jest zawsze potrzebny, żeby uzyskać długotrwałą remisję / wyleczenie.